Een kernreactor levert kernenergie dankzij een kernsplitsing. Die vindt plaats wanneer je een neutron (een atoomdeeltje) afvuurt op de atoomkern van een zwaar metaal, zoals uranium. Bij deze kernsplitsing komt radioactief afval vrij.
Kernenergie
Zon en windenergie zijn duurzame energiebronnen, maar niet constant. We streven naar zoveel mogelijk energie vanuit deze twee bronnen in Nederland, omdat hierbij de minste CO2-uitstoot gecreëerd wordt.
Maar er moet wel een oplossing komen om de afhankelijkheid van het weer op te vangen.
Dit kan door het opslaan van elektriciteit of door een aanvullende energiebron die ook geen broeikasgassen in de lucht pompt.
Een mogelijkheid die hierbij als optie naar voren komt is kernenergie. Kernenergie wordt opgewekt door middel van kerncentrales.
Hoe werkt kernenergie?
Een kernreactor levert energie dankzij een kernsplitsing, dit gebeurt in kerncentrales en hierdoor ontstaat kernenergie.
Die vindt plaats wanneer je een neutron (een atoomdeeltje) afvuurt op de atoomkern van een zwaar metaal, zoals uranium. De uraniumatomen splijten uiteen.
Omdat de splijtende uraniumatomen zelf neutronen afvuren op andere uraniumdeeltjes, ontstaat er een kernreactie. En daar komt veel warmte bij vrij, die je kunt omzetten in elektriciteit.
CO2 uitstoot van een kerncentrale nog altijd minder dan fossiele brandstoffen
Kernenergie is niet volledig klimaatneutraal. De reactor van een kerncentrale is het enige onderdeel in de productieketen van kernenergie waarbij geen CO2 vrijkomt – bij alle andere stappen in het proces, zoals mijnbouw, uraniumverrijking en het bouwen van de centrale, is dat wel het geval.
Bij de productie van een windturbine komt ook CO2 vrijkomt, deze hoeveelheid is echter laag vergeleken bij de hoeveelheid duurzame energie die een turbine gedurende haar hele levenscyclus produceert.
De uitstoot van kernenergie is wel altijd nog minder dan wat vrijkomt bij energie dat komt uit fossiele brandstoffen.
Kernenergie en radioactief afval
Kernenergie heeft geen goed imago. Dat is begrijpelijk, omdat kerncentrales lastiger te begrijpen zijn dan bijvoorbeeld een kolencentrale.
Dit komt ook omdat de radioactieve straling niet zicht- of voelbaar is en we natuurlijk allemaal bekend zijn met de kernrampen Tsjernobyl en Fukushima. Want daar vielen respectievelijk 4000 en 1600 slachtoffers.
Maar wanneer je dit afzet tegen de slachtoffers van andere energiebronnen is kernenergie ongeveer 500 keer veiliger dan bijvoorbeeld olie- of biomassacentrales.
Het vervelende van de kernsplijting is het gevaarlijke stralende afval dat vrijkomt. Met de radioactieve restproducten die we overhouden kunnen we niets. Dat noemen we kernafval.
Maar alle EU-lidstaten zijn verplicht iedere 10 jaar een nationaal programma te maken voor het beheer van radioactief afval en verbruikte splijtstoffen.
Valt kernenergie onder de hernieuwbare energiebronnen?
Wind en zon zijn wispelturig. Het zijn geen constante energiebronnen, maar weersafhankelijk. Er is dus naast deze duurzame energie ook een bron zijn die het te kort kan opvangen.
Kernenergie is zeker een constante energiebron, alleen minder geschikt als regelbaar vermogen.
De bouw van een kerncentrale vergt namelijk een enorme investering van miljarden euro’s. Dit kan het beste terugverdiend worden als de centrale dag en nacht draait.
Nederland focust op zoveel mogelijk elektriciteitsverbruik uit wind en zon in 2030. Kernenergie is daarom in Nederland als opvang voor wind- en zonne-energie om financiële redenen minder geschikt.
Actieve kerncentrales
Momenteel zijn er wereldwijd 452 kernreactoren operationeel, waarvan 185 in Europa.
Per land verschilt de inzet op kernenergie enorm. Zo heeft Frankrijk maar liefst 58 kerncentrales draaien, terwijl Duitsland en Nederland er respectievelijk slechts acht en één hebben.
En waar ze in sommige landen nog kerncentrales bij bouwen, worden ze elders juist gesloten. In Nederland is het aandeel kernenergie al jaren stabiel.
Thorium ipv uranium
In Nederland wordt nu onderzoek gedaan naar een andere mogelijke toekomstige techniek.
Een nieuw soort kerncentrale: een waarvoor het metaal thorium gebruikt wordt. Of beter gezegd ‘gesmoltenzoutreactoren’ op thorium. Dit metaal is overal te vinden en onuitputtelijk.
Daarnaast levert het afval minder problemen op, omdat het afval na 300 jaar stopt met stralen ten opzichte van 200.000 jaar van uranium.
Niet minder belangrijk; er is geen kans op kernrampen omdat het bij oververhitting niet tot brand of explosie leidt. Helaas wordt deze manier van kernenergie pas over een jaar of 30 verwacht.
Toch blijven wetenschappers optimistisch. Er zijn namelijk, los van kosten, geen onoverkoombare problemen.
Kernenergie in Nederland
1. Relatief duurzaam
Bij het cruciale proces, het opwekken van kernenergie komt vrijwel geen CO2 (of andere broeikasgas) vrij.
Een kerncentrale is daarom relatief duurzaam. De totale CO2-uitstoot is vergelijkbaar met de uitstoot van windparken, zo berekende het International Panel on Climate Change (IPCC).
2. Goedkoop
Kernenergie is relatief goedkoop. Volgens een onderzoek dat ENCO uitvoerde op verzoek van de Tweede Kamer zijn de kosten vergelijkbaar met die van wind– en zonne-energie.
3. Weinig ruimte nodig
In Borssele, Zeeland staat 1 kerncentrale. Borssele heeft een vermogen van 485 megawatt. Voor die hoeveelheid heb je zo’n 160 windmolens nodig.
De hoeveelheid stroom die Borssele levert is genoeg voor een grote stad, inclusief trams, treinen en een grote luchthaven, zo stelt de Rijksoverheid.
4. Kernenergie is altijd beschikbaar
Zonne-energie, windenergie en waterkracht zijn afhankelijk van de natuur. Dit is bij kernenergie niet het geval, kernenergie is altijd beschikbaar.
Kernenergie in Nederland
1. Radioactief afval
In een kerncentrale wordt kernenergie en langlevend kernafval geproduceerd, dit ontstaat bij de winning van uranium. Het afval uit een kerncentrale is verdeeld in laag, middel en hoog radioactief. Hoe hoger de activiteit, hoe langer er stralingsgevaar is.
2. Bouw duurt lang: te laat om bij te dragen aan klimaatdoelen
De bouw van een nieuwe kerncentrale in Nederland wordt geschat op de 8 tot 10 jaar. Dat duurt te lang, hierdoor kan de centrale weinig bijdragen aan de klimaatdoelen.
3. Kosten kerncentrale
Het bouwen van een kerncentrale is duur. Het is zo duur dat energiebedrijven het financiële risico niet durven te nemen. Dat durven ze wel bij wind– en zonne-energie.
4. Grote gevolgen bij ongelukken
De kans lijkt klein, maar als het mis gaat in een kerncentrale, gaat het goed mis. Het grote gevaar is vooral dat straling op lange termijn gevolgen kan hebben. Zoals in Tsjernobyl en Fukushima.
Geen kerncentrales voor 2030 verwacht
De afgelopen jaren zijn zonnepanelen en windmolens toegenomen, waarvan de kosten afnemen, wanneer je er meer bouwt. Bij kerncentrales is dat precies andersom.
En thoriumcentrales zijn nog ingewikkelder. Voordat deze werken zijn we miljarden onderzoekskosten en tientallen jaren verder.
Voor op de korte termijn zullen kerncentrales en kernenergie daarom niet snel bijdragen aan de klimaatdoelstellingen, op lange termijn is dit wellicht een ander verhaal.
Daarnaast als Nederland een nieuwe kerncentrale wil bouwen, moet het een vergunning aanvragen bij de Autoriteit Nucleaire Veiligheid en Stralingsbescherming. De kans dat een bedrijf vóór 2030 een nieuwe kerncentrale in Nederland bouwt, is daarom klein.
FAQ - Kernenergie
